|| Σύγχρονα νομίσματα ||  :: Κεντρική σελίδα :: 
 

Εισαγωγή

 

Η περίοδος της Τουρκοκρατίας για την ελληνική ιστορία είναι η πιο σκοτεινή και η πιο θλιβερή για το έθνος μας. Η κατάσταση του υπόδουλου Γένους ήταν φρικτή. Ο κατακτητής δεν είχε ούτε ίχνος ανθρωπισμού. Τα προνόμια που δόθηκαν στον Πατριάρχη δεν τηρήθηκαν ποτέ. Οι φυλακίσεις και οι σφαγές των πολιτών ήταν συχνές, οι φόροι δυσβάσταχτοι και η εκπαίδευση σχεδόν ανύπαρκτη. Η ζωή, η τιμή και η περιουσία των ραγιάδων βρισκόταν στη διάθεση του κάθε Τούρκου. Σε κανένα δεν είχε να λογοδοτήσει ο κατακτητής. Αλλά το φοβερότερο από όλα ήταν το παιδομάζωμα, ο "φόρος αίματος", όπως έμεινε γνωστό στην ιστορία το απάνθρωπο αυτό μέτρο του κατακτητή, που προκάλεσε αληθινή αφαίμαξη και καταστροφή του Ελληνισμού.

Μπροστά από το 1821 έγιναν πολλές εξεγέρσεις· σε 30 υπολογίζονται τα επαναστατικά κινήματα, τα σπουδαιότερα από τα οποία πραγματοποιήθηκαν το 1463, 1479, 1495, 1499, 1532, 1574, 1585, 1612. Η αρχή του τέλους όμως της τουρκοκρατία έγινε μόνο το 1821. 


 

Η επίσημη έναρξη του αγώνα έγινε στις 25 Μαρτίου, στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, όπου ο επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης, η οποία απλώθηκε ως πυρκαγιά σ' ολόκληρη την Ελλάδα. Στις 26 Μαρτίου επαναστάτησαν οι Σπέτσες, στις 27 τα Σάλωνα με τον Πανουργιά, στις 28 ο Δήμος Καλτσάς κατέλαβε το Λιδωρίκι, στις 29 ο Διάκος ξεσήκωσε τη Λιβαδειά, στις 31 επαναστάτησε η Αταλάντη, την 1η Απριλίου η Θήβα, στις 8 η Λαμία. Οι Τούρκοι ανησύχησαν σοβαρά και, θέλοντας να τρομοκρατήσουν τους ραγιάδες, απαγχόνισαν τον πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄ (10 Απριλίου). Την ίδια όμως ημέρα επαναστάτησαν τα Ψαρά και στις 15 οι Έλληνες νίκησαν τους Τούρκους στο Λεβίδι.

 Η πρώτη σημαία του 

Ελληνικού κράτους 

Στην Ύδρα ο Α. Οικονόμου κήρυξε την επανάσταση (16 Απριλίου) και στις 24 μαρτύρησε ο Διάκος στη Λαμία, στις 25 καταλήφθηκε η Αθήνα και οι Τούρκοι κλείστηκαν στην Ακρόπολη. Στις 7 Μαΐου ο Άνθιμος Γαζής κήρυξε την επανάσταση στη Μαγνησία και στις 8 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ανδραγάθησε στο Χάνι της Γραβιάς με εκατό μαχητές, που έκοψαν το δρόμο 8.000 στρατιωτών του Μεχμέτ και του Ομέρ Βρυώνη. Η επανάσταση εξαπλώθηκε στη Μακεδονία και στις 16 Μαΐου εξεγέρθηκε η Χαλκιδική και το Άγιο Όρος με αρχηγό το Σερραίο Εμμανουήλ Παππά. Στις 20 Μαΐου επαναστάτησε το Μεσολόγγι, ενώ στην Πελοπόννησο άρχισε η πολιορκία της Τριπολιτσάς. Στις 23 Μαΐου οι Έλληνες είχαν την πρώτη "σε παράταξη" νίκη στο Βαλτέτσι με το Νικηταρά τον Τουρκοφάγο, στις 26 οι πρόκριτοι του Μοριά συγκρότησαν την "Πελοποννησιακή Γερουσία", την πρώτη δηλ. αρχή της επαναστατημένης Ελλάδας και στις 28 οι επαναστάτες μπήκαν στο Αγρίνιο.

Συγχρόνως στο Αιγαίο οι στόλοι των νησιών άρχισαν πολεμική δράση, στην οποία πήραν μέρος η Κρήτη, η Σάμος, η Μύκονος, η Κάλυμνος, η Κάσος και άλλα νησιά και ανδραγάθησαν οι Παπανικολής, Μαντώ Μαυρογένους κ.ά. Τέλος, στις 23 Σεπτεμβρίου οι Έλληνες κατέλαβαν την Τριπολιτσά και έτσι εδραιώθηκε η επανάσταση. Η εξέλιξη των πραγμάτων ανάγκασε επιτέλους τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να ενδιαφερθούν για τη λήξη του πολέμου και την τύχη του Ελληνισμού. Η Ιερά Συμμαχία δεν υπήρχε πια και η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία υπέγραψαν τη συμφωνία του Λονδίνου, με την οποία ρυθμίστηκε το ελληνικό ζήτημα. Συγχρόνως οι μοίρες των στόλων τους κατέπλευσαν στα ελληνικά νερά και στις 8 Οκτωβρίου προκλήθηκε από τη θρασύτητα των Τουρκοαιγυπτίων η ολέθρια γι' αυτούς ναυμαχία του Ναβαρίνου. 

Μετά τη ναυμαχία αυτή ο αγώνας συνεχίστηκε βέβαια για λίγο ακόμα, ουσιαστικά όμως είχε λήξει. Στις 30 Δεκεμβρίου συνήλθε στην Επίδαυρο η Α΄ Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων υπό την προεδρία του Μαυροκορδάτου.

 

Δεξιά είναι η Σφραγίδα Βουλευτικού σώματος του 1822.

 


Για να οργανωθούν οι πολεμικές επιχειρήσεις έπρεπε να οργανωθεί κάποια επιμελητεία για να εξασφαλίζει την τροφοδοσία των ενόπλων, τόσο σε πολεμικό υλικό, όσο και σε μισθούς και τρόφιμα. Στην αρχή η ανάγκες αυτές καλύπτονταν σε επαρχιακό επίπεδο, όμως σύντομα κινήθηκαν οι διαδικασίες ώστε η οργάνωση των οικονομικών να περάσει στην κεντρική διοίκηση. Η αρχή έγινε στην Α' Εθνοσυνέλευση το 1822, ωστόσο ο κεντρικός έλεγχος των οικονομικών πόρων και η διαχείρισή τους με ορθολογικό τρόπο δε φαίνεται να συμβαίνει παρά μόνο κατά την καποδιστριακή περίοδο, 1828-31.

Χρηματικά ποσά είχαν συγκεντρωθεί από την Φιλική Εταιρεία, από εισφορές φιλελληνικών κομιτάτων και από τις Ελληνικές παροικίες. Τα χρήματα αυτά κάλυπταν ένα μικρό τμήμα των εξόδων της επανάστασης. Έτσι, οι οικονομικές ανάγκες καλύφθηκαν ιδίως με πόρους από τις επαναστατημένες περιοχές. Οι εισφορές των προυχοντικών οικογενειών στην Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου ήταν σημαντικές. Οι ίδιες οικογένειες που στην Οθωμανική περίοδο ήταν υπεύθυνες για τη συγκέντρωση των φόρων στις περιοχές τους και την επίδοσή τους στις οθωμανικές αρχές και επιπλέον εμπλέκονταν στους μηχανισμούς υπενοικίασης των φόρων αυτών συνέχισαν και στη διάρκεια των πρώτων χρόνων της επανάστασης τη δραστηριότητά τους αυτή.

Έτσι ο φόρος της δεκάτης και το σύστημα υπενοικίασης των φόρων πού εφαρμόζονταν κατά την Οθωμανική περίοδο, διατηρήθηκαν και στα χρόνια της επανάστασης. Παράλληλα έγινε προσπάθεια για τη συγκέντρωση των τελωνειακών φόρων. Τα έσοδα αυτά, τα οποία προέρχονταν από την Πελοπόννησο κατά πρώτο λόγο και δευτερευόντως από τα νησιά του Αιγαίου, αποτέλεσαν τη βασικότερη πηγή για τη χρηματοδότηση της επανάστασης, ιδίως μέχρι το 1824. Ωστόσο, οι πόροι από την άμεση και την έμμεση φορολογία ήταν χαμηλοί, αφού ο πόλεμος δεν επέτρεπε ιδιαίτερη ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής και του εμπορίου. Ταυτόχρονα, η συγκέντρωση και η επίδοση των φόρων αυτών στηρίζονταν μάλλον στην καλή διάθεση των ενοικιαστών και των υπενοικιαστών παρά στην αποτελεσματικότητα των μηχανισμών είσπραξης της κεντρικής διοίκησης. Συμπληρωματικό έσοδο αποτέλεσε και ένα ποσοστό από τα πολεμικά λάφυρα, το μοίρασμα των οποίων αποτέλεσε συχνά αντικείμενο σύγκρουσης μεταξύ των διάφορων αρχηγών.

Από το 1824 και μετά η σημαντικότερη εξέλιξη στα οικονομικά θέματα υπήρξε η σύναψη δύο εξωτερικών δανείων από χρηματοπιστωτικούς κύκλους της Αγγλίας. Οι όροι της αποπληρωμής τους ήταν εξαιρετικά αρνητικοί, ενώ παράλληλα υποθηκεύτηκαν τα Eθνικά Kτήματα, οι οθωμανικές δηλαδή ιδιοκτησίες που πέρασαν στα χέρια των επαναστατών, περιορίζοντας έτσι τη δυνατότητα να αποκατασταθούν οι αγωνιστές και γενικότερα οι ακτήμονες αγρότες. Το σημαντικότερο όμως σημείο αναφορικά με τα εξωτερικά δάνεια δε συνδέεται τόσο με τα οικονομικά θέματα αλλά με την εξωτερική πολιτική. Η ανεπίσημη συγκατάβαση της αγγλικής κυβέρνησης στη χορήγηση των δανείων σήμαινε την εκ των πραγμάτων αναγνώριση της πολιτικής ύπαρξης των Ελλήνων και της δυνατότητάς τους να συγκροτήσουν μελλοντικά κράτος, το οποίο θα μπορούσε να αποπληρώσει τα δάνεια αυτά.


 

Η Γ΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων (3 Απριλίου 1827), που είχε ψηφίσει το "Πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδας", είχε εκλέξει συγχρόνως και τον Ιωάννη Καποδίστρια κυβερνήτη της χώρας για επτά χρόνια. Ο Καποδίστριας αποβιβάστηκε στην Αίγινα (12 Ιανουαρίου 1828), στην προσωρινή έδρα της ελληνικής κυβέρνησης, και στις 26 ορκίστηκε και ανέλαβε καθήκοντα. Από τη στιγμή εκείνη κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για τη συγκρότηση συγχρονισμένου κράτους μέσα στα ερείπια που άφησε ο μακροχρόνιος αγώνας.


Το Σεπτέμβριο ο Γάλλος στρατηγός Μαιζόν ξεκαθάρισε την Πελοπόννησο υποχρεώνοντας τον Ιμπραήμ να αποχωρήσει με τα τουρκοαιγυπτιακά του στρατεύματα. Τον Ιούνιο-Αύγουστο 1829 συγκλήθηκε η Δ΄ Εθνοσυνέλευση στο Άργος και στις 12 Σεπτεμβρίου ο Δημ. Υψηλάντης έδωσε την τελευταία νικηφόρα μάχη του αγώνα στην Πέτρα της Βοιωτίας.


Στις 22 Ιανουαρίου 1830 υπογράφτηκε το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, με το οποίο αναγνωριζόταν η πλήρης ανεξαρτησία της Ελλάδας και καθορίζονταν τα σύνορά της. Στις 9 Σεπτεμβρίου 1831 δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο ο Καποδίστριας και μ' αυτόν το βίαιο τρόπο διακόπτεται η πρώτη περίοδος ζωής του ελεύθερου κράτους.
 

/Κορυφή/     


Copyright © 2000  [by John Baibakis]. All rights reserved.